Już za dwa lata mieszkańcy ponad stu krajów o niskich i średnich dochodach zyskają dostęp do przełomowego leku chroniącego przed HIV w znacznie niższej cenie. Generyczna wersja preparatu lenakapawir, jednego z najnowocześniejszych środków zapobiegających zakażeniom wirusem, ma kosztować zaledwie 40 dolarów rocznie. To około jednej tysięcznej obecnej ceny rynkowej. Specjaliści podkreślają, że może to być moment przełomowy w globalnej walce z epidemią HIV.
Lenakapawir to nowoczesny środek opracowany przez firmę Gilead Sciences. W przeciwieństwie do tradycyjnych tabletek przyjmowanych codziennie, ten lek podaje się w formie zastrzyku tylko dwa razy w roku. Działa przez sześć miesięcy i – jak potwierdzają badania kliniczne – zmniejsza ryzyko zakażenia HIV o ponad 99,9 procent.
Do tej pory wysoka cena leku, wynosząca około 28 tysięcy dolarów rocznie, sprawiała, że jego stosowanie w krajach rozwijających się było praktycznie niemożliwe. Teraz sytuacja ma się zmienić dzięki współpracy pomiędzy Clinton Health Access Initiative, Fundacją Billa i Melindy Gatesów, południowoafrykańskim instytutem Wits RHI oraz indyjskimi producentami leków. Na początku produkcja leku ruszy w Indiach, jednak planowane jest także otwarcie fabryk w innych regionach świata.
„Takie odkrycia jak lenakapawir mogą przyczynić się do zakończenia epidemii HIV. Pod warunkiem, że będą dostępne dla tych, którzy najbardziej ich potrzebują” – podkreśla Trevor Mundel z Fundacji Gatesów.
Dotychczas najpowszechniej stosowaną formą profilaktyki było doustne PrEP – skuteczne, ale wymagające codziennego przyjmowania tabletek. To dla wielu osób stanowi barierę, zarówno ze względu na konieczność systematyczności, jak i społeczną stygmatyzację. Według danych Fundacji Gatesów jedynie 18 procent osób z grup ryzyka faktycznie korzysta z tej metody.
Koniec epidemii?
Choć globalne działania prewencyjne pozwoliły od 2010 roku zmniejszyć liczbę nowych zakażeń HIV o 40 procent, problem wciąż pozostaje poważny. W 2024 roku wirusem zakaziło się 1,3 miliona osób, a ponad 600 tysięcy zmarło na choroby związane z AIDS. Najwięcej przypadków wciąż odnotowuje się w Republice Południowej Afryki, gdzie z HIV żyje prawie 8 milionów ludzi. To właśnie RPA znajdzie się w gronie pierwszych krajów, które otrzymają dostęp do tańszego leku.
Tamtejsze ministerstwo zdrowia zapowiedziało już pełne poparcie dla inicjatywy. Podkreśliło, że „wszelkie działania zwiększające dostępność leczenia ratującego życie, takiego jak lenakapawir, są niezwykle potrzebne”.
Lenakapawir, zatwierdzony przez Światową Organizację Zdrowia, amerykańską FDA i Komisję Europejską, ma być stosowany nie tylko w zapobieganiu, ale również w terapii osób już zakażonych. Według analiz, objęcie zaledwie 4 procent populacji programem szczepień tym lekiem mogłoby zapobiec nawet 20 procentom nowych zakażeń.
Eksperci są zgodni: długo działające zastrzyki takie jak lenakapawir mogą diametralnie zmienić sytuację epidemiologiczną. Zwłaszcza wśród najbardziej narażonych grup – młodych kobiet, osób LGBT+, pracowników seksualnych oraz osób używających narkotyków. Dzięki nowemu porozumieniu szansa na realne ograniczenie rozprzestrzeniania się HIV staje się bardziej osiągalna niż kiedykolwiek wcześniej.
Źródło: portal.abczdrowie.pl
